آژانس مذکور در بیانیه‌ای که بر روی وب‌سایت خود قرار داده بود اعلام کرد که در ۲۰ ژوئیه، کنگره را از طرح خود برای فروش تسلیحات به کویت مطلع کرده است.بر اساس این گزارش، کنگره ۳۰ روز مهلت دارد که هرگونه مخالفت ممکن خود با این طرح را اعلام کند اگر مخالفتی از جانب کنگره اعلام نشود، این قرارداد معتبر فرض می‌شود.این قرارداد شامل فروش ۶۰ موشک پاتریوت،۲۰ دستگاه پرتاب، ۴ سیستم راداری و ایستگاههای کنترل، تجهیزات آموزشی و آموزش پرسنل و کارکنان و قطعات یدکی می‌شود.به گفته آژانس همکاری امنیت دفاعی آمریکا، کویت این موشک‌ها و تجهیزات را به منظور تقویت قابلیت دفاع موشکی خود، تقویت دفاع داخلی و مهار تهدیدات منطقه‌ای استفاده خواهد کرد.ادامه….

اوایل سال جاری میلادی در نشستی که آمریکا و ۶ عضو شورای همکاری خلیج فارس، بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات عربی متحد، حضور داشتند، “هیلاری کلینتون” وزیر خارجه آمریکا به بهانه محافظت از این کشورها در مقابل تهدیدات تهران، بحث سپر موشکی را تبلیغ کرد.

این گزارش می‌افزاید که ۶ عضو شورای همکاری خلیج فارس از خریداران اصلی سلاح‌های آمریکا هستند. طبق گزارش سرویس تحقیقاتی کنگره، کویت از پیش موشک‌های پاتریوت داشته است. در سال ۱۹۹۲، این کشور ۲۱۰ نسل اولیه پاتریوت و ۲۵ سکوی پرتاب خریداری کرد و در سال ۲۰۰۷، ۱۴۰ موشک دیگر خریداری کرد.

یادداشت اخیر او در فارین افرز با عنوان «چرا ایران باید به بمب دست پیدا کند؟» در امریکا و غرب مناقشه‌برانگیز شده است. او در گفت‌و‌گوی جدیدش با مجله «دیپلمات» از دیدگاه خودش دفاع کرده است.طی سال‌هایی که به بحث‌های سیاسی پرداخته‌اید، تنها چند مورد خاص مثل نقد در مورد جنگ امریکا در ویتنام را برگزیده‌اید. بنابراین جای سؤال است که چگونه به نوشتن در مورد مسئله هسته‌ای ایران روی آوردید؟چون فکر می‌کردم که به این مسئله بااهمیت، کمتر پرداخته شده است. مسئله (هسته‌ای) تنها به سادگی بر حسب ایران تعریف شده است اما درس‌های بسیار مهمی در پشت مسائل این کشور یا منطقه خاورمیانه وجود دارد که باید به آنها توجه کرد که به خود کشور ایران نیز می‌تواند مربوط باشد. من خودم هم به این مسئله علاقه‌مند بودم اما عمدتاً به این خاطر این مقاله را نوشتم چون فارین‌افرز این درخواست را از من داشت.ادامه….

سیاستمداران از جنبه علایق و منافع خود به کار سیاست می‌پردازند. همانطور که خودتان هم در مقاله فارین‌افرز بدان اشاره کرده‌اید، اسرائیل از داشتن انحصار هسته‌ای منطقه‌ای خود بسیار سود می‌برد و ایران مسلح به سلاح هسته‌ای تا حد زیادی می‌تواند آزادی عمل اسرائیل و البته امریکا را در منطقه از آنها سلب کند. چقدر برای سیاست‌سازان اسرائیلی و امریکایی مهم است که ایران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای بازدارند؟

روشن است که اسرائیل تمایل زیادی دارد تا از تبدیل شدن ایران به یک دولت دارای سلاح هسته‌ای جلوگیری کند. به نظر من چنین چیزی برای امریکا صدق نمی‌کند. وجود یک نیروی هسته‌ای بدون «متوازن‌کننده»، روشی است که در درازمدت به بی‌ثباتی می‌انجامد. نکته جالب این است که اسرائیل توانسته است برای این مدت طولانی تنها قدرت هسته‌ای منطقه باشد! به این ترتیب، اسرائیل یک خلاف قاعده در منطقه محسوب می‌شود. چنین نابهنجاری زمانی برطرف می‌شود که ایران نیز به سلاح هسته‌ای دست یابد.

زمانی که برای اولین بار اوباما به قدرت رسید، بسیاری از سفر نیکسون به چین به عنوان مدلی برای اوباما به نیکی یاد کردند تا وی بتواند با این کار روابط خصمانه دو کشور ایران و امریکا را پایان دهد. اما ناگفته نماند که بهبودی رابطه چین با امریکا زمانی اتفاق افتاد که چین به یک نیروی مطمئن بازدارنده هسته‌ای دست یافت (البته لزوماً به این دلیل نبود). به نظر شما آیا با دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، می‌توان به بهبودی رابطه امریکا با ایران امیدوار بود؟

فکر نمی‌کنم این یک نزدیکی واقعی باشد یا نه. اما به نظرمن همانطوری که ما با دیگر کشورهای اتمی که از آن‌ها هراس داشتیم، مجبور شدیم آن‌ها را بپذیریم، ایالات متحده به سمتی خواهد رفت که ایران را به عنوان یک قدرت دارای سلاح هسته‌ای بپذیرد، (موضوعی که) منعکس‌کننده همان روش پذیرفته شده مناسب است. ما با هر کشوری که خوشمان نیاید مخالفت می‌کنیم و نسبت به هسته‌ای شدن این کشورها بی‌اعتمادیم اما همین که این کار را کرد (به سلاح هسته‌ای دست یافت) چاره‌ای نداریم جز اینکه با آن زندگی کنیم. پس ما می‌توانیم رابطه آرام‌تری (نسبت به وضعیت فعلی) با ایران داشته باشیم.

شما گاهاً به رابطه هند و پاکستان به عنوان نمونه‌ای اشاره کرده‌اید که ساختن سلاح هسته‌ای از جانب یکطرف باعث ثبات رابطه خصمانه قبلی شده است. برخی از خوانندگان دیپلمات در هند به این فکر می‌کنند که آیا این به نفع آنها بوده است. در حالی که از سال ۱۹۹۸ و پس از انجام آزمایش‌های هسته‌ای جنگ عمده‌ای رخ نداده است، گروه‌های تروریست پاکستانی حملاتی چند را در خاک هند انجام داده‌اند که هند با بازدارندگی اتمی پاکستان، به سختی توانسته پاسخی به آن حملات بدهد. با توجه به وسعت کشور هندوستان و اقتصادش، این کشور از لحاظ سنتی باید قدرت بزرگ‌تری نسبت به پاکستان می‌بود. به نظر شما آیا اگر دو کشور از قدرت هسته‌ای برخوردار نبودند، پاکستان محدودیت بیشتری نداشت؟

هند به طور طبیعی تمایل نداشت تا پاکستان هم کشوری هسته‌ای شود. کشور هسته‌ای دوم، شیوه کشور قبلی را برهم می‌زند. سخت است تصور اینکه یک کشور هسته‌ای بپذیرد که دشمنش نیز به این قدرت دست یابد اما قطعاً در درازمدت، داشتن سلاح هسته‌ای باعث ایجاد صلح در شبه قاره شده است. این واقعیت با انتظار بیشتر مردم در تضاد است.

نظرات زیادی از کارشناسان، ایالات متحده به سمتی خواهد رفت که ایران را به عنوان یک قدرت دارای سلاح هسته‌ای بپذیرد، (موضوعی که) منعکس‌کننده همان روش پذیرفته شده مناسب است. ما با هر کشوری که خوشمان نیاید مخالفت می‌کنیم و نسبت به هسته‌ای شدن این کشورها بی‌اعتمادیم اما همین که این کار را کرد (به سلاح هسته‌ای دست یافت) چاره‌ای نداریم جز اینکه با آن زندگی کنیم

دانشگاهیان و روزنامه‌نگاران وجود دارد که ادعا می‌کنند وجود نیروی هسته‌ای به معنی جنگ در شبه قاره خواهد بود. این کارشناسان این واقعیت را انکار می‌کنند که رابطه هسته‌ای بین هند و پاکستان می‌تواند مانند رابطه هسته‌ای امریکا و شوروی سابق باشد.

وقتی هر دو کشور دارای سلاح هسته‌ای باشند، حمله هر کدام به دیگری غیرممکن خواهد بود اما بسیار محتمل خواهد بود که مناقشاتی بین دو طرف به وجود آید که البته برخی از آنها ممکن است مرگبار نیز باشد. یک نمونه تاریخی، مناقشه مرزی شوروی سابق و چین در سال ۱۹۶۹است و نمونه نزدیک‌تر حملات بمبئی است اما هیچکدام از این مناقشات تا حدی از کنترل خارج نشده‌اند که تا جنگی تمام عیار را به‌وجود آورند.

در فارین‌افرز و جاهای دیگر شما خاطرنشان کرده‌اید که بسیاری از کشورها پس از دستیابی به بازدارندگی اتمی از پرخاشگری خود کاسته‌اند. کشوری که به نظر این توازن را به هم زده کره‌شمالی است. اعمال پیونگ یانگ در سال‌های اخیر شامل غرق کردن کشتی شنانو بمباران یونپیانگ بوده است. آیا نمی‌توان گفت که ایران هسته‌ای نیز به همین منوال رفتار کند؟

درست است که کشور کره‌شمالی دست به کارهای شرورانه‌ای زده است اما نباید از یاد ببریم که این سنت‌شکنی نبوده است. دهه‌هاست که رژیم کیم در کارهای تروریستی و تحریک‌آمیز نقش داشته است نظیر قتل بسیاری از سفیران کره‌جنوبی در ۱۹۶۸. پس، درست است که بگوئیم که کره‌شمالی پس از به دست آوردن سلاح‌های هسته‌ای خود کاملاً صلح‌جو نشده است، همینطور فکر نمی‌کنم که بسیار خشن‌تر هم شده باشد. در واقع، این کشور به طرز قابل توجهی در تمایل به آزار کره‌جنوبی از رفتار ثابتی داشته است.

هدف از بین بردن سلاح‌های اتمی توجه بسیار زیادی را در سال‌های اخیر به خود جلب کرده است که برخی از سیاستمداران با ارتباط با واقع‌گرایی حمایت خود را از این طرح اعلام می‌کنند اما باز در اجرای آن تردید وجود دارد. چرا؟

پرزیدنت اوباما و شماری دیگر، از طرح امحای سلاح‌های هسته‌ای حمایت کرده‌اند و بسیاری نیز آن را به عنوان اقدامی مطلوب و هدفی واقع‌گرایانه پذیرفته‌اند. حتی سرگرم خواندن هدف و فکر به پایان کار کمی عجیب به نظر می‌رسد. از یکسو جهان از ابتدا تا آگوست سال ۱۹۴۵ جنگ را به خود دیده است. از آن زمان به بعد، جنگی میان قدرت‌های بزرگ جهان رخ نداده است. جنگ به کشورهای حاشیه‌ای (و البته به درون آنها) کشانده شده است. سلاح‌های هسته‌ای تنها سلاح‌های صلحبانی هستند که دنیا تا به حال شناخته است. امحای سلاح‌های هسته‌ای عجیب است وقتی که این سلاح‌ها تمام جنگ‌های بزرگ را غیرممکن ساخته‌اند. جوانب در کتاب گسترش سلاح‌های اتمی نوشته اسکات ساگان و خودم به تشریح بحث شده است.

در مصاحبه اخیر خود با جیمز فیرون، شما پیش‌بینی کردید که دوران قدرت تک‌قطبی به زودی تمام شده و چین بسیار محتمل است که به ابرقدرت دیگری تبدیل شود. پاسخ امریکا به قدرت روزافزون چین چه باید باشد؟ همچنین فکر می‌کنید محور آسیای دولت اوباما ضمانت شده است یا اینکه امریکا باتوجه به ثبات درونی ابرقدرت‌ها و این واقعیت که هردو دارای قدرت هسته‌ای هستند، نباید بیش از حد نگران باشد؟

البته ما باید مثل هر کشوری نگران باشیم چراکه به طور طبیعی روابط قدرت در جهان تغییر می‌کند. به طور یقین، امریکا توجه بیشتری را به منطقه آسیا معطوف کرده است. این قضیه از چند وجه قابل توجیه است، از جمله اهمیت اقتصادی فزاینده آسیا. دلیلی وجود ندارد که امریکا بی‌جهت از اهمیت قدرت فزاینده چین هراس داشته باشد. چین نیز مانند امریکا دیگر نمی‌تواند از قدرت اتمی خود برای حمله یا ارعاب استفاده کند. به همین دلیل، وضعیت میان دو ابرقدرت یکسان و با ثبات است. با میزبانی مسائل محلی (نظیر چین و ژاپن، چین و آسیای جنوب شرقی، ادعاهای چین در مورد محدوده‌های جزیره‌ای و…) بین امریکا و چین نیز نظیر ابرقدرت‌های دیگر، دوره متمادی توازن به وجود خواهد آمد اما اینها باید به عنوان ستیزه‌های کوچک در نظر گرفته شده و نباید چندان مخاطره‌آمیز تلقی شوند.

به عنوان سؤال آخر، به طور کلی ارزیابی شما در مورد نحوه عملکرد سیاست خارجی دولت اوباما چیست؟ به نظر شما این دولت چه اقدام درستی را انجام داده و کدام سیاست‌ها نیاز به تغییر دارند؟

دولت اوباما در تلاش برای کاهش دادن سلطه گستره نظامی در سیاست خارجی امریکا موفق بوده است اما راه درازی در پیش است. مخارج نظامی ما هنوز کاهش نیافته و به همان مقدار قبلی باقیمانده است. ایالات متحده با هیچ تهدید نظامی قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو نیست و به ندرت کشوری به این کار تمایلی داشته است.

ما باید کار تخلیه از افغانستان را تکمیل کنیم. چرا ما باید مثل گذشته فکر کنیم که خروج از این کشور کار سختی است. حضور ما در عراق صحیح نبود. پس یقیناً با عقب‌گرد اوباما موافقم. دوست دارم هرچه زودتر چنین چیزی در افغانستان نیز رخ دهد.

به علاوه، دولت اوباما روش سیستماتیکی را در برخورد با تروریسم در پیش گرفته است. دولت بوش به طور وضوح به شدت با حملات تروریسم مقابله کرد اما تروریسم به عنوان تهدیدی برای منافع امریکا در آن سال‌ها با اغراق روبه‌رو شد و ما بسیار زیاد به آنها واکنش نشان دادیم. تروریست‌ها مزاحم و مداخله‌کننده هستند اما آنها نمی‌توانند منافع حیاتی یک ابرقدرت را تهدید کنند. آنها می‌توانند خسارات محلی زیادی را ایجاد کنند اما در واقع می‌بینیم که اعمال آنها تأثیر بسیار دراماتیک، احساسی و بزرگی بر جامعه داشته باشند اما تأثیرات درازمدت آنها کم است. واکنش دولت بوش به تروریسم تعجب‌آمیز نبود چراکه ما تجربه زیادی در برخورد با تروریسم بین‌المللی نداشتیم اما دولت اوباما سیاست عاقلانه‌ای را در پیش گرفته که نشانه‌ای از خرد افزوده شده در سال‌های تجربه‌اندوزی است. عاقلانه رفتار کردن از ویژگی دولت اوباما در سیاست خارجی امریکا به طور کلی بوده است.

طبق بیانیه وزارت دفاع روسیه، دستور کار مذاکرات مقامات بلندپایه نظامی دو کشور تبادل نظر در خصوص وضعیت کنونی و دورنمای همکاری‌های نظامی روسیه و آمریکا و همچنین ارزیابی از روند اوضاع در خصوص مسائل مهم مربوط به تامین امنیت جهانی خواهد بود.روابط روسیه و آمریکا طی دو دهه اخیر یعنی از هنگام فروپاشی شوروی سابق همواره دستخوش نوسانات زیادی بوده است. این در حالی است که با روی کار آمدن مجدد ولادیمیر پوتین به عنوان رئیس جمهور روسیه ، ناظران پیش بینی می کنند که تحولات مهمی در زمینه روابط روسیه با امریکا بوجود خواهد آمد.

پوتین در این زمینه تصریح کرده است که روسیه به شرطی برای توسعه مناسبات دو جانبه با آمریکا آمادگی دارد که واشنگتن اصول مشارکت برابر و توام با احترام متقابل را رعایت کند. رییس جمهوری روسیه همچنین بر ضرورت توجه آمریکا به منافع و مواضع روسیه در رفتارهای خود تاکید کرده است.این در حالی است که با توجه به اختلافات دو کشور در زمینه مسائل نظامی و امنیتی وبویژه مساله استقرار سامانه های ضد موشکی آمریکا و ناتو در اروپا که به سپر موشکی معروف است ،سفر رئیس ستاد مشترک ارتش روسه در مقطع کنونی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا آناتولی سردیوکوف وزیر دفاع روسیه در شصت و دومین جلسه شورای وزرای دفاع کشورهای مشترک‌المنافع با اعلام این که انتظار می‌رود ژنرال نیکلای ماکاروف رئیس ستاد کل نیروی مسلح روسیه در آینده نزدیک به آمریکا سفر کند، گفت که بار دیگر تلاش خواهیم کرد حداقل در سطح مقام‌های ارشد نظامی ستاد موضع خود را نسبت به سامانه سپر موشکی روشن کنیم.ادامه….

گزارش ها حاکی از آن است که ژنرال “نیکولای ماکاروف” رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه از روز سه شنبه ۲۰ تیر( ۱۰ ژوئیه) سفر سه روزه خود به آمریکا را آغاز کرده است .وی در جریان این سفر با ژنرال “مارتین دمپسی” رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد و توجه اصلی مذاکرات طرفین روی بررسی طرح‌های آمریکا برای ایجاد سامانه های ضد موشکی متمرکز خواهد شد.

طبق بیانیه وزارت دفاع روسیه، دستور کار مذاکرات مقامات بلندپایه نظامی دو کشور تبادل نظر در خصوص وضعیت کنونی و دورنمای همکاری‌های نظامی روسیه و آمریکا و همچنین ارزیابی از روند اوضاع در خصوص مسائل مهم مربوط به تامین امنیت جهانی خواهد بود. علاوه بر این رئیس ستاد کل ارتش روسیه در جریان این سفر با ساختارها و ارگان‌های فعال ستاد کل نیروهای مسلح آمریکا نیز از نزدیک آشنا خواهد شد.

پیش از این “آناتولی سردیوکوف” وزیر دفاع روسیه اعلام کرده بود که هدف از مذاکرات روسای ستادهای کل ارتش دو کشور، در حقیقت تذکر مجدد دوباره این مساله به طرف آمریکایی است که روسیه به سادگی از کنار مسئله استقرار سامانه‌های دفاع موشکی آمریکا در خاک اروپا نخواهد گذشت و اقدامات جدی در پاسخ به اجرای این طرح در نظر گرفته است. وزیر دفاع روسیه همچنین یادآور شده بود که، تا زمان انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در ماه نوامبر، نباید انتظار تغییر در موضع‌گیری آمریکا نسبت به سپر موشکی این کشور در اروپا را داشت.

روسیه استقرار سامانه ضد موشکی آمریکا در قاره اروپا به ویژه در مناطق همجوار مرزهای خود را تهدید جدی برای امنیت خود می داند و سران این کشور بارها هشدار داده اند که در صورت استقرار این سامانه در مجاورت مرزهای روسیه به آن پاسخ مناسب خواهند داد. در این راستا آناتولی سردیوکوف وزیر دفاع روسیه چندی قبل به صراحت اظهار داشت که روسیه ممکن است از موشک های هسته ای تاکتیکی اسکندر برای نابودی اجزای سامانه های ضد موشکی آمریکا در اروپا استفاده کند. وی تصریح کرد که موشک های اسکندر را می توان با موفقیت برای نابودی تسلیحاتی که ممکن است مانع پرتاب موشک های روسیه شوند، بکار برد. به گفته وی تسلیحات موجود در روسیه کاملا از عهده نابودی سامانه های ضد موشکی غربی بر می آیند.

آمریکا و شرکای اروپایی آن در ناتو هدف از استقرار سامانه های ضد موشکی را ، حفاظت از تمام کشورهای عضو ناتو در برابر حملات موشک‌های بالستیک اعلام کرده اند.با این همه روسیه دیدگاهی کاملا مخالف با این ادعای غربی ها داشته و برپایی سامانه های ضد موشکی را صرفا در راستای تضعیف توان استراتژیک موشکی این کشور تلقی می کند. بدین لحاظ اقداماتی که در این زمینه از سوی آمریکا یا ناتو انجام می شود ،همواره اعتراضات روسها را برانگیخته است.از جمله مساله استقرار سامانه راداری آمریکا( ناتو) در ترکیه ونیز توافقنامه استقرار سپر موشکی بین آمریکا و رومانی ،در کنار امضای توافقنامه های استقرار سامانه های دفاع موشکی در لهستان و در سواحل اسپانیا باعث اعتراض شدید روسیه شده است .در این راستا به گفته ژنرال ماکاروف رئیس ستاد کل ارتش روسیه برغم نگرانی‌های روسیه هیچ یک از برنامه‌های آمریکا در زمینه ایجاد سامانه های ضد موشکی بعد از نشست سران ناتو در نوامبر ۲۰۱۰ میلادی در لیسبون تغییری پیدا نکردند و نگرانی‌های روسیه تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است.

در برهه کنونی تلاش آمریکا و ناتو برای استقرار هر چه سریع تر سامانه های ضد موشکی در نقاط مختلف اروپا از دید مقامات ارشد نظامی و سیاسی روسیه از مهم ترین و نزدیک ترین تهدیدها علیه این کشور بشمار رفته و لذا روسیه نیز هم در واکنش به این اقدام و نیز تقویت نیروهای استراتژیک خود اقدام به تشکیل نیروی هوافضا کرده است.ضمن این که برپایی یک سامانه راداری هشدار دهنده در کالینینگراد در کنار استقرار موشک های هسته ای تهاجمی اسکندر از دیگر اقدامات روسیه در این زمینه محسوب می شود. هم چنین روسیه به صورت جدی تهدید کرده است که در صورت پافشاری آمریکا در زمینه برپایی سامانه های ضدموشکی در اروپا ، از پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک هسته ایی موسوم به ” استارت-۲” خارج خواهد شد.

این در حالی است که آمریکا در عمل نشان داده است که به خواسته های روسیه چندان توجهی نمی کند. این مساله در موارد مختلفی مانند استقرار سپر موشکی در اروپا ، گسترش حضور در مناطقی مانند قطب شمال و دریای سیاه که حساسیت روسها را برانگیخته و نیز تلاش برای گسترش ناتو به سوی شرق تبلور پیدا کرده است.ضمن این که روسیه به همراه چین به عنوان رقبای اصلی آمریکا در عرصه های مختلف اقتصادی ، تجاری و نظامی محسوب شده و آمریکایی ها تمایلی به افزایش قدرت روسیه بویژه در زمینه اقتصادی و تکنولوژیکی ندارند.

این ابتکار همکاری پیش از این در سال ۲۰۰۴ در اجلاس سران ناتو در ترکیه به تصویب رسیده بود و اقدامی برای افزایش بیشتر اعضای ناتو- پذیرش هفت کشور جدید در اروپای شرقی از جمله یوگوسلاوی قدیم و سه عضو پیشین اتحادیه جماهیر شوروی- به علاوه متعهد کردن اعضای ناتو به ارتقای برنامه مشارکت نظامی خاورمیانه‌ایش، طرح گفت‌وگوی مدیترانه‌ای (که اعضای آن الجزایر، مصر، اسرائیل، اردن، موریتانی، مراکش و تونس هستند)، مشارکت برای صلح به منظور ارتقای وضعیت ۱۲ عضو جدید ناتو به رتبه کنونیشان بود.ابتکار همکاری استانبول به هدف کمک به شرکای سیاسی و نظامی غرب در خلیج فارس، شش عضو شورای همکاری خلیج فارس شامل بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات بنا نهاده شد. همه این کشورها به جز عمان و عربستان سعودی به این ابتکار پیوسته‌اند. نیروهای دریایی ناتو در شش سال گذشته از بحرین، کویت، قطر و امارات دیدن کرده‌اند. مقامات ارشد ناتو نیز چنین دیدارهایی را انجام داده و ناتو کنفرانس‌هایی را در کشورهای عضو این ابتکار برگزار کرده است.ادامه….

* ناتو قصد تهییج عربستان به مشارکت در طرح‌های مربوط به خلیج فارس را دارد

بحرین و امارات نیروهای تحت امر ناتوی خود را به افغانستان اعزام کرده و قطر و امارات سال گذشته هواپیماهای جنگنده‌ای را برای مشارکت در حمله هوایی شش ماهه ناتو علیه لیبی فرستادند. اکنون که آمریکا و متحدان غربیش بار دیگر بر خلیج فارس تمرکز کرده و تهدید اقدام نظامی غرب علیه سوریه و ایران در حال افزایش است، ناتو به وضوح قصد تهییج عربستان سعودی برای مشارکت در طرح‌های مربوط به خلیج فارس را دارد.

معاون وزیر خارجه عربستان علاوه بر دیدار با “راسموسن”، دبیر کل ناتو با معاون وی، اعضای شورای آتلانتیک (شامل نمایندگان و سفرای دائم ۲۸ کشور عضو) و دیگر مقامات ناتو دیدار کرد و آنها “شمایی کلی از توسعه ناتو و برنامه‌های همکاری با شرکا در منطقه مدیترانه و خلیج فارس را به وی نشان دادند”. آنها همچنین درباره گفت‌وگوی مدیترانه‌ای و چهار عضو ابتکار همکاری استانبول با وی به گفت‌وگو نشستند. (تا امروز، لیبی عضو بعدی گفت‌وگوی مدیترانه‌ای و سوریه و لبنان اعضای بعدی آن در صورت موفقیت غرب در ساقط کردن حکومت در سوریه خواهند بود. عراق و یمن نیز اعضای آینده ابتکار همکاری استانبول خواهد بود.)

همانطور که وب‌سایت ناتو درباره سفر این مقام سعودی می‌نویسد: “برای ناتو، امنیت شرکایش در خلیج فارس یکی از منافع مهم راهبردی است.”

* رسالت وزارت خارجه آمریکا: ایجاد بازار فروش برای تولیدکنندگان تسلیحات آمریکایی

اینکه اهمیت راهبردی خلیج فارس برای ناتو و عضو کلیدیش یعنی آمریکا تا چه حد بوده و دلیل آن چیست، روز چهاردهم ژوئن در سخنان “اندرو شاپیرو”، دستیار معاون وزیر خارجه ‌آمریکا در امور سیاسی-نظامی در روز کشورداری بر اساس اقتصاد جهانی آمده است که وی به صراحت بیان کرد رسالت وزارت خارجه آمریکا چیست: ایجاد بازار فروش برای تولیدکنندگان تسلیحات آمریکایی.

وی افزود: “روز کشورداری بر اساس اقتصاد جهانی روزی بین‌المللی است که ما آن را برای تاکید بر تعهد آمریکا به تقویت مشاغل آمریکایی در مرکز سیاست خارجی خود قرار داده‌ایم. کار ما در دفتر سیاسی-نظامی در گسترش همکاری امنیتی با متحدان و شرکایمان برای امنیت ملی آمریکا و شکوفایی اقتصادی اهمیت دارد. این مسئله همچنین بخش مهم تلاش‌های مربوط به کشورداری اقتصادی وزارت خارجه است. این وزیر خارجه آمریکاست که حق نظارت و اعمال قدرت درباره فروش تسلیحات ما را به منظور اطمینان از کمک آنها به پیشبرد سیاست خارجی آمریکا را دارد.”

وی تصریح کرد: “امروز من می‌توانم تایید کنم که سالی رکودشکن برای فروش تسلیحات به کشورهای خارجی داشته‌ایم و شامل فروش دولت به دولت می‌شود. ما تاکنون در سال مالی ۲۰۱۲ از مرز ۵۰ میلیارد دلار نیز گذشته‌ایم. این میزان دستکم نسبت به سال مالی ۲۰۱۱ حدود ۲۰ میلیارد دلار افزایش داشته و ما هنوز بیش از یک چهارم سال مالی را طی نکرده‌ایم. سال مالی ۲۰۱۱ نیز یک سال رکودشکن بود که در آن ۳۰ میلیارد دلار تسلیحات فروختیم. در سال مالی کنونی دستکم ۷۰ درصد نسبت به سال مالی ۲۰۱۱ افزایش فروش خواهیم داشت.”

* ۶۰ درصد فروش تسلیحات آمریکایی به کشورهای خارجی مربوط به عربستان است

۶۰ درصد از فروش تسلیحات به کشورهای خارجی در سال مالی جاری مربوط به قرارداد ۳۰ میلیارد دلاری تسلیحاتی با عربستان سعودی بوده که دسامبر گذشته برای خرید ۸۴ جنگنده اف-۱۵ و دیگر تسلیحات امضا شد. این بخشی از توافق ۶۷ میلیارد دلاری با سعودی‌ها در سال ۲۰۱۰ برای خرید هواپیماهای چندمنظوره، بمب‌های بتن‌شکن دو هزار پوندی، ۲۷ بالگرد “بلک هوک”، ۷۰ بالگرد آپاچی، موشک‌های پیشرفته پاتریوت و ناو جنگی بود. این بزرگترین قرارداد تسلیحاتی دوجانبه در تاریخ است.

این بخشی از بسته ۱۲۳ میلیارد دلاری فروش تسلیحات به عربستان، عمان، کویت و امارات است که در همان سال اعلام شد. بحث مطرح شده با عنوان “تهدید ایران” شاید بهترین نقشه برای فروش چنین تسلیحاتی باشد.

۲۵ دسامبر گذشته آمریکا توافقنامه‌ای را برای فروش ۹۶ موشک‌های رهگیر بلندپرواز به امارات متحده عربی امضا کرد و این اولین بار است که چنین موشک‌هایی در خارج از آمریکا مستقر می‌شوند. همچنین سال گذشته اعلام شد که امارات اولین کشور عربی خواهد بود که در مقر ناتو سفارتخانه تاسیس می‌کند.

* ناتو برای مقابله با ایران و سوریه با همسایه‌های این کشورها مانور برگزار می‌کند

روز ۱۱ ژوئن آمریکا و ترکیه دومین دور مانور هوایی “عقاب آناتولی” در ترکیه را آغاز کردند که هدف آن به گفته پنتاگون “انجام ماموریت‌های مختلف هوایی شامل حملات پیشدستانه، حمله، برتری هوایی، سرکوب دفاعی، حمل هوایی بار، سوخت‌گیری در آسمان و شناسایی است”.

مانور مشترک عقاب آناتولی آمریکا و ترکیه ۲۰۱۲ در ماه مارس برگزار شد. این مانور همچنین شامل مشارکت ناتو و هواپیماهایی از عربستان، امارات، اردن، پاکستان و ایتالیا می‌شد.

در یکی از گزارشات نیروی هوایی آمریکا درباره این مانور بدون اشاره به مشارکت عربستان آمده است: “نیروی هوایی آبی شامل آمریکا، ایتالیا، امارات، اسپانیا، ترکیه و ناتو مهارت‌های خود را علیه نیروی هوایی قرمز با مشارکت هواپیماهای اف-۱۶، اف-۴، اف-۵ که توسط خلبان‌های ترک هدایت می‌‌شد، بکار گرفتند.” همین منبع به نقل از یک مقام نیروی هوایی آمریکا نوشت، “اگر قرار باشد مانور دیگری برگزار شود، همین کشورها در آن شرکت خواهند کرد.”

درباره اینکه چه کسانی قربانیان بعدی ناتو خواهند بود، تردیدی وجود ندارد. ترکیه با سوریه و ایران هم‌مرز است که دو مانع اصلی بر سر راه ترکیه و عربستان برای توسعه نفوذشان در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شوند. اواخر ماه گذشته این دو کشور برای سرنگونی دولت‌های عرب سکولار و جمهوری‌خواه از لیبی گرفته تا سوریه توافقنامه آموزش نظامی در ریاض امضا کردند. این قرارداد منجر به آموزش سربازان سعودی در مدارش نظامی ترکیه که توسط ناتو اداره می‌شود برای مشارکت در عملیات‌های مشترک نظامی خواهد شد.

“هیلاری کلینتون”، وزیر امور خارجه آمریکا ماه فوریه در ادامه اقدامات خود علیه روسیه و چین در مواضعشان در قبال سوریه به بهار عربی و بیداری عربی اشاره کرد و گفت: “آنها باید درک کنند که نه تنها در برابر احساسات مردم سوریه بلکه در برابر بهار عربی و بیداری عربی قرار گرفته‌اند.” در واقع آنچه که وی و همتایان غربیش در حال پیشبرد آن در جهان عرب از اقیانوس اطلس گرفته تا خلیج فارس هستند، ترکیبی از نظامی‌گری و سلطنت‌طلبی است.

پایگاه راداری قَبَله‌ واقع در نواحی شمالی جمهوری آذربایجان که در زمان شوروی ساخته و وارد فاز بهره‌برداری شد، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر نیز سال‌هاست که در اجاره‌ی روسیه قرار داشته است. این پایگاه که به‌منظور رصد پرتاب هرگونه موشک بالستیک زمین‌به‌زمین یا دریا‌به‌زمین با توانایی حمل کلاهک هسته‌ای و همچنین رصد دائمی تحرکات فضایی (در محدوده‌ی برد آن) طراحی شده است، این قابلیت را دارد که ظرف چندثانیه پس از پرتاب موشک، نسبت به رهگیری و محاسبه‌ی مسیر پروازی آن اقدام نموده و اطلاعات لازم را جهت مقابله‌ی پدافندی با آن در نقطه‌ی مورد نظر پروسس نماید.همچنین گفته می‌شود که این ایستگاه می‌تواند قلمرو چندین کشور آسیایی و آفریقایی منجمله ترکیه، هند، ایران، پاکستان، چین (بخشی از خاک آن) و … را تحت پوشش رصدی خود قرار دهد و هرگونه پرتاب موشک‌های بالستیک قاره‌پیما در نیم‌کره‌ی جنوبی منجمله موشک‌هایی که قابلیت شلیک از زیردریایی‌های آمریکایی مستقر در اقیانوس هند را دارند، ثبت نماید.ادامه….

طی مدت اجاره‌ی این پایگاه راداری توسط روس‌ها، مبالغ اجاره ‌بهایی که مسئولین جمهوری آذربایجان برای آن طلب کرده‌اند، دست‌کم ۷ میلیون دلار در سال و در بیشینه‌ترین حالت، ۳۰۰ میلیون دلار سالیانه (مربوط به همین اواخر) بوده است. ۲۴ دسامبر سال جاری، تاریخ سررسید قرارداد فعلی اجاره‌ی این پایگاه راداری است که در سال ۲۰۰۲ میان روسیه و جمهوری آذربایجان منعقد شده بود.

هم‌اکنون مذاکرات میان مقامات روسی و مسئولین جمهوری آذربایجان در خصوص تمدید اجاره‌ی این ایستگاه تا سال ۲۰۲۵ ادامه دارد. بر اساس قرارداد فعلی، درصورت خواست طرف اجاره‌کننده برای تمدید قرارداد، قرارداد مجدد حداکثر باید تا فاصله‌ی زمانی ‌شش‌ماه مانده به انقضای قرارداد کنونی متعقد گردد. به‌همین خاطر مقامات روس به‌دنبال آن هستند که گفتگوهای کنونی حداکثر تا پایان ژوئن به‌نتیجه برسد.

هرچند که در همین اواخر اعلام شده بود که به‌زعم مسئولان وزارت دفاع روسیه، مواضع جمهوری آذربایجان در خصوص تمدید اجاره‌ی این پایگاه ناامیدکننده است ، اما المار ممدیاراف وزیر خارجه‌ی جمهوری آذربایجان در روز پنجشنبه‌ی هفته‌ی گذشته و در جریان نشست رسانه‌ای مشترک خود با پاول پارتوش همتای پرتقالی خویش، ضمن تأکید بر ادامه‌ی روند گفتگوهای کشورش و روسیه در این رابطه که به‌صورتی دقیق و جزء‌به‌جزء صورت می‌پذیرند، اظهار امیدواری کرده بود که این مذاکرات تا پایان سال جاری میلادی به‌نتیجه برسند.

جدای از پیش‌بینی زمان پایان مذاکرات و صرفنظر از نتیجه‌بخش و یا بی‌نتیجه بودن آن، به‌طور مشخص مهم‌ترین دلیل به‌طول انجامیدن این گفتگوها، مبلغ بالایی بوده است که مقامات جمهوری آذربایجان برای تمدید مهلت قرارداد از روس‌ها طلب کرده‌اند. مسئولین این جمهوری مهم‌ترین دلیل خود برای افزایش قیمت درخواستی برای این ایستگاه راداری را در همخوانی نداشتن منافعی که روس‌ها از در اختیار داشتن این پایگاه به‌دست می‌آورند با هزینه‌ای که برای آن می‌پردازند و همچنین عدم تناسب مضرات و خطراتی که طرف آذری متقبل می‌شود با مبلغ پیشنهادی پایین طرف روسی، اعلام می‌نمایند.

البته در این میان واضح است که روس‌ها نظر دیگری دارند و برای مثال، یک منبع آگاه و نزدیک به وزارت دفاع روسیه در مصاحبه‌ای با خبرگزاری‌های اینترفاکس و ریانواستی، در خصوص مبلغ پیشنهادی جدید مسئولین جمهوری آذربایجان به روس‌ها به‌منظور تمدید اجاره‌ی این ایستگاه، آن را با هزینه‌ی ساخت کامل دو ایستگاه راداری مشابه در خاک خود روسیه مقایسه نموده است.

وی همچنین افزوده است که از آنجایی که تجهیزات پایگاه قبله کاملاً نیاز به نوسازی دارند که این نیز خود مستنلزم صرف هزینه‌های بسیار است، مقامات وزارت دفاع روسیه تمایل دارند که قرارداد اجاره را دست‌کم برای ۱۰ الی ۱۵ سال تمدید کنند تا هزینه‌های صرف‌شده برای تعمیرات و نوسازی، [سرشکن و] مقرون‌به‌صرفه شود.

هرچند که برخی از روس‌ها و به‌خصوص نظامیان این کشور سعی در القاء این معنی دارند، از دست دادن این ایستگاه راداری ضرر چندانی را به ‌منافع روسیه وارد نمی‌آورد، اما ژنرال ویکتور بانداریف فرمانده‌ی نیروی هوایی روسیه در مصاحبه‌اش با سایت آپا علیرغم ابراز اطمینان در خصوص نتیجه‌بخش بودن مذاکرات، اذعان کرده بود در صورتی که روسیه این پایگاه راداری را از دست بدهد، نیروهای نظامی این کشور برای مدتی یعنی تا زمانی که دیگر پایگاه‌های راداری مشابه و دردست‌ساخت در روسیه تکمیل شده و به‌مرحله‌ی بهره‌برداری برسند، از به‌دست آوردن بخشی از اطلاعات مورد نیاز خود محروم خواهد ماند.

این در حالی است که چندی پیش از این اظهارنظر وی، آلگ آستاپنکو سرفرماندهی نیروهای پدافند هوا-فضای روسی در گفتگو با خبرنگاران گفته بود که در صورت امتناع روسیه از اجاره‌ی مجدد این ایستگاه، هیچ ضرری متوجه توان دفاعی کشورش نخواهد گردید. وی همچنین افزوده بود که در چنین صورتی، وظایف ایستگاه راداری قبله به ایستگاه راداری جدید تیپ وارونژ مستقر در آرماویر روسیه (واقع در ناحیه‌ی کراسنودار) که دارای دقتی در حد متر و دسی‌متر (۱۰ سانتیمتر) است محول خواهد شد.

اما با این‌وجود و علیرغم اطمینان ‌خاطرهای کم‌و‌بیش داده‌شده از سوی نظامیان روسی، آناتولی لوکات نماینده‌ی مجلس روسیه از حزب کمونیست در مصاحبه‌ای با سرویس خبری این حزب، مدعی شده است که «روسیه باید هرآنچه در توان دارد بگذارد تا باز هم این ایستگاه راداری را در خدمت خود داشته باشد، زیرا این کشور زمان آن را که بخواهد یک ایستگاه راداری جدید تأسیس نماید در اختیار ندارد. باید توجه داشت که این ایستگاه، گستره‌ای را تحت‌پوشش خود قرار داده است که ناتو نیز از تحرکات موشکی آن کاملاً بیمناک است.

به‌علاوه باید توجه داشت که یکی از گستره‌های تحت رصد این سامانه، اقیانوس هند است که از یک‌سو، روسیه عملاً هیچ حضوری در آن ندارد و از سوی دیگر، آمریکایی‌ها در آن پایگاه نظامی دارند.

همین مسئله باعث می‌شود که ایستگاه راداری قبله، کارکرد بسیار خطیری در تهیه‌ی اطلاعات از این منطقه داشته باشد. توسعه‌ی چنین سامانه‌ای با این برد بلند، امر ارزشمندی است که به صرف مبالغ کلان، سازماندهی عظیم و از همه‌مهم‌تر، زمان بسیار نیاز دارد؛ زمانی که ممکن است به بیش از یک‌سال بالغ گردد.»

مشخص است که بیشتر این نظرات و گمانه‌زنی‌ها از دیدگاه توانایی یا عدم توانایی روسیه برای جایگزینی سامانه‌ی راداری قبله با سامانه‌ای دیگر صورت پذیرفته است و اهمیت راهبردی این ایستگاه صرفاً از منظر منافع فنی و تکنیکی آن بررسی شده است. اما دراین‌میان آنچه که به نظر می‌رسد حتی به‌طور تعمدی از آن غفلت شده است این است که روسیه در صورت سرباززدن از پذیرش شرایط تحمیل‌شده از سوی جمهوری آذربایجان، تنها یک ایستگاه راداری را از دست نمی‌دهد و ابعاد خسارات و ضرور و زیان‌های وارده به آن، صرفاً در چهارچوب تعاریف فنی محدود نخواهد شد.

بر اساس واقعیات امروز جمهوری آذربایجان، کاملاً محتمل است که پس از خروج روس‌ها، پای یک طرف ثالث علی‌الخصوص آمریکا به‌عنوان متقاضی جدید اجاره‌ی این ایستگاه به‌این ماجرا باز شود و درنتیجه، مشکلات روس‌ها به پیدا کردن جایگزینی مناسب برای ایستگاه قبله خلاصه نشود.

البته طبیعی است که در موقعیت فعلی، اظهارنگرانی‌های مقامات و خصوصاً نظامیان روس، به ابعاد فنی ماجرا ختم شود و به‌خاطر حفظ پرستیژ‌های معمول نظامی، حرفی از آمریکا به‌میان نیاید. اما آنچه مسلم است این است که از نقطه‌نظر روس‌ها، اهمیت راهبردی و ژئواستراتژیک سامانه‌ی راداری قبله بسیار بیش از اهمیت فنی-نظامی آن است و ایشان صرفنظر از ژست‌هایی که ممکن است در مجامع خبری به‌خود بگیرند، به‌هیچ روی حاضر نخواهند بود که با واگذاری بالقوه‌ی این نقطه‌ی راهبردی به حریف، در جایگاه جاده ‌صاف‌کن مقامات جمهوری آذربایجان برای همگرایی بیشتر با غرب و به‌خصوص آمریکا و ناتو ظاهر شوند.

جمهوری آذربایجان ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل را “اول ماه می” از آمریکا تحویل گرفته است. ریاست شورای امنیت نوبتی بوده و طول مدت آن یک ماه است. بر‌این اساس، ریاست دوره‌ای شورای امنیت در ماه آوریل به عهده آمریکا بود و چین نیز ماه‌ ژوئن ریاست دوره‌ای و یک ماهه شورای امنیت سازمان ملل را از جمهوری آذربایجان تحویل خواهد گرفت.بر اساس منشور سازمان ملل، شورای امنیت مسوول حفظ صلح و امنیت بین‌المللی است. ‌این شورا از پنج عضو دائمی ‌شامل آمریکا، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه و ده عضو غیر دائم تشکیل شده است که برای یک دوره دو ساله انتخاب می‌شوند. با پایان یافتن عضویت کشورهای بوسنی و هرزگووین، برزیل، گابون، لبنان و نیجریه، از اول ژانویه ۲۰۱۲ جمهوری آذربایجان، گواتمالا، مغرب، پاکستان و توگو به پنج عضو غیر دائم دیگر شورای امنیت یعنی کلمبیا، آلمان، پرتغال، هند و آفریقای جنوبی پیوستند که دوره مسئولیت‌شان پایان سال ۲۰۱۲ خاتمه می‌یابد.ادامه….

جمهوری آذربایجان در تاریخ بیست ساله استقلال خود، برای نخستین بار در انتخاباتی که در ماه اکتبر سال ۲۰۱۱ میلادی در مجمع عمومی‌سازمان ملل برگزار شد، برای عضویت در شورای امنیت انتخاب گردید. نامزدهای عضویت غیر دائم شورای امنیت توسط گروه‌های منطقه‌ای معرفی می‌شوند و جمهوری آذربایجان از سوی گروه کشورهای اروپای شرقی برای‌ این سمت نامزد شد.

برای عضویت غیر دائم کشوری در شورای امنیت سازمان ملل متحد، حداقل کسب دو سوم آرای مجمع عمومی ‌سازمان ملل متحد ضروری است. از ‌این رو، جمهوری آذربایجان در حالی که برای انتخاب نیاز به ۱۲۹ رای داشت، با ۱۵۵ رای موافق اعضای مجمع عمومی ‌سازمان ملل متحد برای نخستین بار به عضویت شورای امنیت ‌این سازمان درآمد.

نکته مهم ‌این است که کشور اسلواکی، دیگر نامزد قاره اروپا، قبل از انجام رای‌گیری از درخواست خود در ‌این مورد صرف نظر کرد. پیش از ‌این چند دور رای‌گیری در مورد نامزدی آذربایجان و اسلواکی بدون نتیجه پایان یافته بود و هیچ یک از دو کشور نتوانسته بودند دو سوم کل آراء که برای تائید عضویت آن‌ها در شورای امنیت لازم بود را بدست آوردند.

جمهوری آذربایجان در حالی از اول ماه می‌ به عنوان رئیس جدید شورای امنیت انتخاب شد و الهام علی‏اف، رئیس جمهور ‌این کشور، از “چهارم می” ریاست جلسه شورای امنیت را بر عهده گرفت که تنها پنج ماه از عضویت ‌این جمهوری در شورای امنیت می‌گذرد.

ریاست دوره‌ای شورای امنیت اگر چه یک ماهه است، اما کشوری که ریاست ‌این شورا را به عهده دارد، می‌تواند نقش موثری برای اجرای خواسته‌های خود ‌ایفا کند. به عنوان مثال، آمریکا که در ماه گذشته میلادی رئیس شورای امنیت بود، از تمامی ‌توان خود به منظور تحت فشار قرار دادن دولت سوریه استفاده کرد.

جمهوری آذربایجان نیز به عنوان رئیس دوره‌ای شورای امنیت، می‏بایست راه‌کارهایی به منظور حل بحران میان کشور تازه تاسیس سودان جنوبی با سودان پیدا کند و به بحران در سوریه نیز ورود نماید. ‌این در حالی است که ‌این جمهوری نه تنها از ظرفیت کافی برای اندیشه کردن در مورد موضوعات مهم نظام بین‌الملل برخوردار نیست بلکه ‌این جایگاه متناسب با موقعیت بین‌المللی جمهوری آذربایجان نیز نیست.

‌ این موضوع موحب طرح‌ این سوال می‌شود که چرا و چگونه جمهوری نوپایی چون جمهوری آذربایجان در عرصه بین‌المللی می‌تواند صاحب کرسی شود و‌ ایفای نقش نماید؟ چگونه است که جمهوری آذربایجان می‌تواند حتی بیش از دو سوم آراء مجمع عمومی ‌سازمان ملل را برای عضویت غیر دائم در شورای امنیت کسب کند؟

برخی کارشناسان روابط بین‌الملل ریشه اصلی ترقی موقعیت بین‌المللی جمهوری آذربایجان را در همسویی سیاست‌های ‌این جمهوری با غرب بویژه آمریکا می‌دانند و می‌گویند طی پنج ماه گذشته جمهوری آذربایجان تنها پیرو تصمیم‌گیری‌های برخی اعضای دائمی‌ شورای امنیت بویژه آمریکا بوده است.

قفقاز جنوبی به عنوان منطقه دارای اهمیت ژئوپلتیک، از دیرباز، مورد توجه بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. جمهوری آذربایجان به عنوان یکی از سه جمهوری قفقاز جنوبی دارای منابع انرژی است و در عین حال طی یک دهه اخیر همواره در محور غرب قرار داشته و حتی آمریکا در ‌این کشور پایگاه نظامی ‌دارد. در میان کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز، روابط واشنگتن و باکو یک روابط ویژه‌ای است و دولت باکو تلاش کرده است ضمن همسویی با غرب مانع از اعمال نفوذ روسیه در ‌این جمهوری شود.

تبعیت جمهوری آذربایجان از غرب به حدی است که ‌این جمهوری علیرغم اشتراک‌های زیادی که با جمهوری اسلامی ‌ایران دارد، روابط حسنه‏ای با کشورمان ندارد و طی سالیان اخیر نیز‌ این روابط به اوج تیرگی رسیده است.‌ این در حالی است که در مقابل روابط جمهوری آذربایجان با رژیم صهیونیستی بدون وجود هیچ نوع وجه مشترک مربوط به همگرایی کشورها گسترش زیادی داشته است. رژیم صهیونیستی ۶/۱ میلیارد دلار تسلیحات کشتار جمعی و جاسوسی به دولت الهام علی‏اف در باکو فروخته است. مقامات صهیونیستی بارها به باکو سفر کرده و متقابلا مقامات آذربایجان نیز بارها از تل آویو دیدار کردند.

آویگدور لیبرمن، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی، اخیرا به مناسبت بیستمین سالگرد استقلال ‌این جمهوری قفقاز جنوبی به باکو سفر کرد. لیبرمن در باکو اعلام کرد: « عضویت جمهوری آذربایجان در شورای امنیت سازمان‌ملل یک موفقیت مهم و با ارزش برای دولت الهام علی‏اف است. » وجود پایگاه نظامی ‌آمریکا در آذربایجان و خط مشی ضد شیعی و اسلام‌ستیزی رهبران ‌این جمهوری نیز نشان می‌دهد جمهوری آذربایجان با قرار گرفتن در مدار غرب، تلاش می‌کند منافع خود را تامین کند. از سوی دیگر، غرب و بویژه آمریکا با اعمال نفوذ در جمهوری آذربایجان تلاش دارد تا به حیات خلوت روسیه نفوذ کرده و به نوعی روسیه را نیز محدود کند.

همسویی باکو با راهبردها و سیاست‌های غرب و رژیم صهیونیستی موجب شده تا کشورهای غربی نیز در جهت ارتقای موقعیت بین‌المللی جمهوری‌ آذربایجان گام برداشته و حتی ریاست شورای امنیت سازمان ملل را تنها در عرض ۵ ماه به ‌این جمهوری کوچک قفقاز جنوبی بسپارند.

عضویت و ریاست جمهوری آذربایجان بر شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند گذشته از‌ایجاد فرصت برای تصمیم‌سازی در عرصه بین‌المللی، فرصت مطرح کردن برخی از مشکلات ملی و منطقه‌ای را نیز برای باکو فراهم آورد. در‌این میان احتمالا موضوع قره‌باغ و مناقشه با ارمنستان در اولویت کاری دولت آذربایجان قرار خواهد گرفت.

اگر چه گفته می‌شود آمریکا از دولت آذربایجان تعهد گرفته است که موضوع قره‌باغ و مناقشه با ارمنستان را در شورای امنیت مطرح نکند، اما برخی از تحلیلگران بر‌این باور هستند که جمهوری آذربایجان در طول ریاست یک ماهه خود در شورای امنیت تلاش می‌کند مساله قره‌باغ کوهستانی به عنوان مهمترین معضل ‌این کشور حوزه قفقاز جنوبی را در شورای امنیت مطرح کرده و سپس در طول عضویت دو ساله خود به عنوان عضو غیر دائم ‌این شورا آنرا پیگیری نماید.

بویژه که بین سالهای ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ میلادی شورای امنیت سازمان ملل با انتشاز چهار قطعنامه، ارمنستان و ارامنه قره‌باغ را مقصر دانست و از انها خواست از اراضی اشغالی جمهوری آذربایجان خارج شوند. با ‌این وجود، علیرغم صدور چهار قطعنامه که در آن بر محق بودن جمهوری آذربایجان تاکید شده است، ‌این قطعنامه هیچگاه به اجرا در نیامده و همچنان ۸ شهرستان جمهوری آذربایجان در اشغال نیروهای ارمنی است. اکنون جمهوری آذربایجان می‌تواند از عضویت غیر دائم خود برای مطرح کردن مجدد‌ این موضوع استفاده کند.

موضوع مهم دیگر این است که رئیس جمهور آذربایجان در حالی در جلسه شورای امنیت ادعای مبارزه با تروریسم را مطرح کرده که رسانه‌های آذری منطقه و حتی رسانه‌های بین‌المللی غربی بارها ابعاد گسترده‌ای از فعالیت‌ها و نقل و انتقالات گروهک‌های تروریستی نظیر منافقین، پ.ک.ک و پژاک در اراضی این کشور حوزه قفقاز جنوبی و همچنین گفتگوها با مقام‏های صهیونیستی به منظور انتقال شماری از منافقین از پادگان اشرف در عراق به فرودگاه‌های متروکه در اراضی جمهوری آذربایجان را افشا کردند.

واقعیت این است که نه تنها ریاست یک ماهه جمهوری آذربایجان در شورای امنیت سازمان ملل بلکه حتی عضویت دو ساله و غیر دایم این جمهوری در شورای امنیت نشان می‌دهد که ساز و کار عضویت در این شورا بیش از آنکه به پتانسیل، موقعیت و اهمیت یک کشور برگردد به نوع و چگونگی تعاملات سیاسی کشورها و سواری سیاسی آنها بر می‌گردد. در واقع باید گفت ریاست جمهوری آذربایجان در شورای امنیت تداوم ریاست آمریکا بر این شورا است.

بنا به نوشته نشریه‌های چاپ مسکو، آمریکا بخشی از تجهیزات نظامی نیروی بینالمللی کمک به امنیت افغانستان موسوم به آیساف را به صورت رایگان در اختیار کشورهای آسیای مرکزی قرار داده و بخش دیگری را جهت نگهداری در انبارهای موقت (با حساب تبدیل آنها به پایگاههای دائمی) خود در این کشورها باقی خواهند گذاشت.هرچند مقامات رسمی کشورهای آسیای مرکزی بحث وجود مذاکرات با آمریکا برای ایجاد پایگاههای جدید در منطقه را تکذیب میکنند، اما مسلم است که “هیچ گربه‌ای برای رضای خدا موش نمی‌گیرد”.یعنی چنانچه آمریکا میخواهد برای ارتشهای ملی این کشورها تجهیزاتی را اختصاص دهد، این پرسش منطقی خواهد بود که چنین کاری را در عوض چه امتیازی انجام خواهد داد؟البته تنها بیشکک است که به نحوی وجود مذاکرات با واشنگتن در رابطه به دریافت تجهیزات نظامی آمریکا را تائید کرده است.بنابر اعلام روزنامه “کامرسانت” چاپ مسکو، یکی از مسئولین وزارت دفاع قرقیزستان ضمن تائید وجود مذاکرات با پنتاگون، گفته است که پیشنهاد واگذاری تجهیزات نظامی برای ارتش این کشور در ۱۳ مارس سال جاری میلادی ضمن بازدید وزیر دفاع آمریکا از بیشکک مطرح شده است.ادامه….

آمریکا در پی فروپاشی شوروی با بیشتر کشورهای منطقه و بخصوص نهادهای نظامی، انتظامی و امنیتی آنها ارتباط و همکاری برقرار کرد که به بهانه حضور نظامی در افغانستان زمینه توسعه این نوع ارتباط و همکاری بیشتر فراهم شد.

اگر اقدامات نهادهای سیاسی و اجتماعی آمریکا را به حساب نیاوریم، در یک دهه گذشته فرماندهی مرکزی نیروهای مسلح این کشور در آسیای مرکزی صد‌ها برنامه پیاده کرده‌است که به عنوان مثال به ساخت پایگاه‌های نظامی، پاسگاه‌های مرزبانی، ایجاد سیستم مخابرات نهادهای دولتی، مراکز ملی آماده‌سازی رزمی نظامیان، آموزش و تمرینات پرسنل نهادهای انتظامی و امنیتی چه در خود این کشورها و چه در آمریکا و دیگر کشورهای غربی و ده‌ها مورد دیگر می‌توان اشاره کرد.

در حالی که بودجه نظامی آمریکا برای سال جاری میلادی یک مقدار کاهش پیدا کرده است، جهت برنامه‌های مربوط به کشورهای آسیای مرکزی رشد ۷۳٫۸ درصدی سرمایه‌گذاری واشنگتن به نظر می‌رسد که تنها برای برنامه مبارزه با مواد مخدر ۱۰۹٫۵ میلیون دلار در نظر گرفته است که به صورت طبیعی موجب تقویت علاقه خیلی از مقامات فاسد این کشورها به تعاملات نزدیکتر با کاخ سفید خواهد شد.

مسلم است که در ازای این هزینه‌ها و واگذاری بخشی از تجهیزات نظامی موجود در افغانستان به کشورهای آسیای مرکزی، آمریکا می‌خواهد حضور سیاسی و نظامی خود را بیشتر تقویت نماید و از این منطقه به عنوان پایگاه فشار و اقدامات تخریب‌کارانه علیه روسیه، چین و ایران بهره‌برداری به عمل بیاورد. ایجاد موانع برای استفاده روسیه و چین از منابع طبیعی آسیای مرکزی یکی از اهداف حضور نظامی آمریکا در منطقه دانسته می‌شود.

این موضوع نمی‌تواند موجب نگرانی کشورهای یادشده نباشد. به‌خصوص اظهار نظرهای مقامات سیاسی و امنیتی روسیه و همچنین برخی از رسانه‌های این کشور نشان می‌دهد که مسکو از شرایط پیش آمده ناراحت است.

کارشناسان معتقدند که هر مقدار که واشنگتن در عرصه‌های نظامی و امنیتی منطقه فعال شود، به همان مقدار نقش مسکو کمرنگ‌تر خواهد گردید. جدا از بحث روابط ۲ جانبه روسیه با این کشورها، تشدید فعالیت‌های آمریکا در منطقه موجب کمرنگ شدن نقش و نفوذ مسکو در سازمان‌های موجود در فضای شوروی سابق و به ویژه سازمان پیمان امنیت جمعی خواهد شد.

روسیه از آن نگران است که راه یافتن تجهیزات نظامی آمریکا به کشورهای آسیای مرکزی از یک سو وابستگی ارتش‌های منطقه به تولیدات نظامی روسیه را کاهش داده و از سوی دیگر به تدریج ضرورت آموزش متخصصین این کشورها از سوی کارشناسان آمریکایی برای استفاده از این تجهیزات را پیش می‌کشد. در این راستا با حمایت و هدایت آمریکا در آسیای مرکزی، فعال شدن گروه‌های تروریستی با ریشه‌های منطقه‌ای بعید دانسته نمی‌شود.

هنوز در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۹ پنتاگون به بهانه حمله گروه‌های تروریستی به آسیای مرکزی، استقرار نیروی ویژه خود در کشورهای منطقه را امکان‌پذیر عنوان کرده بود. اجرای این طرح به چگونگی اقدامات گروه‌های تروریستی موجود در منطقه و ‌بخصوص افغانستان و پاکستان بستگی دارد و احتمال می‌رود که در صورت لزوم برخی از آنها به دستور واشنگتن در کشورهای آسیای مرکزی اقداماتی را پیاده کنند.

کارشناسان مسائل امنیتی بر این باورند که آمریکا با استقرار پایگاه‌های نظامی خود در افغانستان و عمدتا در شمال این کشور، انگیزه‌ برای حرکت گروه‌های تروریستی به شمال افغانستان و سپس به کشورهای آسیای مرکزی را فراهم می‌کند که در ادامه همکاری آمریکا با این کشورها با توجه به حضور پایگاه‌های نظامی آن در افغانستان (در زمینه هماهنگی اقدامات مشترک امنیتی و نظامی) بسیار طبیعی به نظر می‌رسد.

همانگونه که اشاره شد، عده‌ای از سیاستمداران و کارشناسان نزدیک به دولت روسیه از وجود معاملات پشت پرده کشورهای آسیای مرکزی با آمریکا در رابطه با استفاده از تجهیزات نظامی غربی موجود در افغانستان و همچنین احتمال ایجاد پایگاه‌های نظامی کشانده شدن این همکاری‌ها، ابراز نگرانی کرده‌اند.

اما نگرانی‌های روسیه با اقداماتی که در زمینه همکاری با آمریکا انجام می‌دهد، چندان متناسب به نظر نمی‌رسد.

به عنوان مثال مسکو تصمیم گرفته است در فرودگاه “باروتایوکو” که در ۹ کیلومتری شهر “اولیانوسک” این کشور قرار دارد، برای پذیرش نیرو و تجهیزات آمریکا و ناتو شرایط لازم را فراهم کند تا از طریق راه آهن به مسیر خود ادامه دهند.

موقعی که روسیه این نوع همکاری کشورهای آسیای مرکزی با آمریکا را در راستای خدشه دار شدن منافع خود می‌داند، ولی در اولین فرصت خود به اقدامات مشابهی دست می‌زند تا به نحوی ارتباط و همکاری‌های مربوطه این کشورها با واشنگتن را توجیه ‌کند.

حتی حالا برخی از شخصیت‌های سیاسی کشورهای آسیای مرکزی این بحث را مطرح می‌کنند که چرا روسیه به عنوان یک کشور مستقل به خود اجازه معامله با آمریکا را می‌دهد ولی در مورد کشورهای آسیای مرکزی این نوع ارتباط را مغایر منافع ملی آن‌ها می‌داند؟

در کنار سایر عوامل، این دوگانگی رفتار روسیه با آمریکا است که منجر به افزایش فاصله میان کشورهای آسیای مرکزی با مسکو شده است و چنانچه رئیس جمهور روسیه به این موضوع به طور جدی توجه نکند، در سال‌های آینده شاهد تقویت نقش واشنگتن و در مقابل تضعیف جایگاه مسکو خواهیم شد.

وزیر خارجه آمریکا در بحث پیرامون اولویت های برتر دیپلماسی آمریکا در جهان و جدیت واشنگتن در مهار برنامه هسته ای ایران مدعی شد که ایران می خواهد هدف حمله قرار بگیرد تا از این طریق نظام خود را مشروع جلوه دهد.

به گزارش فارس به نقل از روزنامه صهیونیستی “یدیعوت آحارنوت”، “هیلاری کلینتون” وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه با “چارلی رز” و “جیمز بیکر” وزیر امور خارجه اسبق آمریکا پیرامون اولویت های برتر دیپلماسی آمریکا در جهان، با اشاره به اینکه آمریکا در اینکه نمی توان به ایرانی ها اجازه دستیابی به سلاح هسته ای را داد جدی است، مدعی شد که ایران می خواهد تا هدف حمله نظامی قرار بگیرد تا از این طریق مردم خود را متحد کند و نظام اسلامی را مشروعیت بخشد. وزیر امور خارجه آمریکا در بخشی از برنامه “گفت وگو درباره دیپلماسی” که گرداننده آن رز بود، به ارائه مجموعه ای از اظهارات خشن تحلیلی درباره احتمال دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای پرداخت؛ بیکر و کلینتون در این برنامه درباره ضرورت جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای صحبت و خاطر نشان کردند که مهار ایران یک گزینه نیست؛ بیکر مدعی شد که هر گونه اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته ای ایران باید از سوی آمریکا عملی شود زیرا آمریکا تنها کشوری است که توانایی متوقف کردن برنامه هسته ای ایران با استفاده از زور را دارد. بیکر در این باره مدعی شده است: ما باید هر راه ممکنی را که می توانیم برای تصحیح تمایل ایرانی ها و هدف آنها در دستیابی به تسلیحات هسته ای عملی کنیم اما نمی توانیم به آنها (ایرانی ها) اجازه دهیم تا به سلاح هسته ای برسند؛ ما تنها کشور در جهان هستیم که می توانیم دستیابی ایران به سلاح هسته ای را متوقف کنیم. ادامه….

وزیر امور خارجه اسبق آمریکا افزود: به نظر من اسرائیلی ها قابلیت متوقف کردن برنامه هسته ای ایران را ندارند؛ اسرائیلی ها می توانند با حمله به ایران، این برنامه (برنامه هسته ای تهران) را به تعویق بیندازند که در این بین اثرات زیان بار بسیار بسیار زیادی نیز وجود دارد که تمام آنها نامطلوب هستند. کلینتون نیز در این مصاحبه اظهاراتی مشابه بیکر درباره بازه زمانی تخمین زده شده برای اقدام نظامی احتمالی علیه ایران هسته ای ارائه کرد و مدعی شد که این بازه زمانی می تواند یک سال و یا احتمالا بیشتر باشد؛ وزیر امور خارجه فعلی آمریکا بار دیگر مدعی شد که موضوع تنها ایران و اهداف ایران نیست بلکه موضوع درباره رقابت های تسلیحاتی است که با عواقب پیش بینی نشده ای در منطقه به وقوع خواهد پیوست. وزیر امور خارجه فعلی آمریکا مدعی شد که قاطعانه شرط می بندد که اگر ایران سلاح هسته ای داشته باشد، این تسلیحات در عرض چند ساعت در بازار خواهند بود و این امر مجموعه ای از چالش های دشوار را برای آمریکا و اسرائیل و تمام دوستان و شرکای واشنگتن به وجود خواهد آورد. کلینتون در پاسخ به سوالی که درباره نیات واقعی جمهوری اسلامی ایران در زمینه هسته ای مطرح شد، با اشاره به اینکه آمریکا در طول هر نشستی که با ایران صورت گرفته، سعی کرده است تا بررسی کند و ببیند که چه تعهداتی را می تواند از ایران بخواهد، با این ادعا که آمریکا تعهدی از ایران نگرفته است، مدعی شد که به همین دلیل است که برگزاری نشست و تعقیب سرسختانه اهداف هسته ای ایران یک ضرورت است.

موضوع سامانه دفاعی موشکی آمریکا طی چند سال گذشته به یکی از مسائل چالش بر انگیز در روابط بین روسیه و امریکا از یک طرف و روسیه و پیمان ناتو از طرف دیگر تبدیل شده است و این امر تنش در روابط مسکو – واشنگتن – بروکسل را به دنبال داشته است. مسکو استقرار سامانه موشکی آمریکا در قاره اروپا به ویژه در مناطق همجوار مرزهای خود را تهدید جدی برای امنیت خود می داند و در این رابطه بوضوح به امریکا و ناتو هشدار داده است. روسیه با وجود این سامانه موشکی با خطر استقرار تاسیسات نظامی ناتو در شمال غرب خود مواجه شده که این امر می تواند توانمندی پایگاه های استراتژیک روسیه را که در بخش اروپایی کشور واقع شده است، به خطر اندازد.

بررسی روند وقایع نشان می دهد که موضع روسیه نسبت به اصرار امریکا برای استقرار این سامانه بطور مدام سخت تر و تهاجمی تر شده و حتی در آخرین مواضع، موضوع حمله تهاجمی و انهدام این سامانه موشکی را علنا خاطرنشان ساخته است. روسیه مایل است تا امریکا با ارائه تضمین های فوری و قانونی تصریح کند که سامانه دفاع موشکی در اروپا مراکز هسته ای روسیه را مورد هدف قرار نخواهد داد و از طرف دیگر، بر تنظیم موافقتنامه ای که طرفین را ملزم به انجام تعهد خود کند، اصرار دارد.بنظر می رسد، انتخاب مجدد ولادیمیر پوتین به ریاست جمهوری در روسیه تنش در روابط طرفین را تشدید کرده است و بیانگر موضع سخت و جدی روسیه و کوتاه نیامدن این کشور در این موضوع می باشد. در این رابطه حتی در تاریخ ۵/۳/۱۳۹۱ الکساندر لوکاشویچ سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه طی مصاحبه ای مطبوعاتی در مسکو تاکید کرد زمان برای یافتن زبان مشترک میان آمریکا و روسیه در مورد سامانه دفاع موشکی به آخر خط رسیده و اطمینان داریم که اتخاذ سیاست شفاف و روشن در قبال سامانه دفاع موشکی با هدف گسترش روابط دوجانبه بین روسیه و امریکا بمثابه ضمانتی برای ثبات و امنیت در منطقه یوروآتلانتیک است.ادامه…..

تاریخچه نگرانی ها و تنش در روابط روسیه و امریکا به سال ۲۰۰۷ و به دوره حاکمیت نئومحافظه کاران دوره جرم بوش در امریکا باز می گردد. در اواسط ژانویه ۲۰۰۷، امریکا به لهستان و جمهوری چک پیشنهاد داد تا یک سامانه دفاع ضدموشکی شامل ۱۰ موشک رهگیر در لهستان و یک سیستم راداری در خاک جمهوری چک مستقر کند که این موضوع بلافاصله با مخالفت شدید روسیه مواجه شد. با توجه به حساسیت و مخالفت آشکار روسیه، به تدریج و در طول زمان مسئله استقرار این سامانه در جمهوری چک و لهستان تغییر کرد و آمریکا رومانی را جایگزین این دو کشور کرد و اقدام به امضاء قراردادی با این کشور نمود. در سال گذشته نیز امریکا برای استقرار بخش هایی از سامانه موشکی در خاک رومانی به توافقاتی با این کشور رسید و اعلام گردید که این سامانه در منطقه مالاتیا در شرق این کشور استقرار خواهد یافت. نهایتا اینکه در تاریخ سیزدهم سپتامبر ۲۰۱۱، هیلاری کلینتون وزیرامورخارجه آمریکا و تئودور باکونچی وزیر امورخارجه رومانی توافقنامه سامانه دفاعی موشکی را امضا کردند که بلافاصله اعتراض شدید روسیه را بدنبال داشت. طبق این توافقنامه، آمریکا قانونا مجاز خواهد بود عملیات استقرار موشک های بالستیک SM-3 را در پایگاه نیروی هوایی شوروی سابق در جنوب خاک رومانی آغاز کند.

امضاء این توافق دوجانبه بین واشنگتن و بوخارست جدای از جنبه های امنیتی و استراتژیک، از جنبه های روانی و ذهنی نیز برخوردار است و برای روسیه خیلی سخت است که شاهد استقرار چنین سامانه موشکی در یکی از اصلی ترین حلقه های اقماری پیشین شوروی باشد. از طرفی، در واقع روسیه در این وضعیت با خطر استقرار تاسیسات نظامی ناتو در شمال غرب سرزمین خود مواجه شده که این امر می تواند توانمندی پایگاه های استراتژیک روسیه را که در مرزهای غربی و اروپایی کشور واقع شده است، به خطر اندازد. در این پایگاه موشک‌های رهگیر با برد متوسط استقرار خواهند یافت که مراحل نصب آن قرار است تا سال ۲۰۱۵ به پایان برسد. همچنین، در این تاسیسات قرار است ۲۴ سکوی پرتاب موشک و ۲۰۰ تا ۵۰۰ نیروی نظامی آمریکایی استقرار یابد. وزارت امور خارجه روسیه همزمان با امضای این توافقنامه، با صدور بیانیه ای اعلام کرد که در شرایط کنونی، هیچگونه پیشرفتی در مذاکرات روسیه با ناتو و آمریکا در زمینه امنیت موشکی قاره اروپا وجود نخواهد داشت و سیر رویدادها، ضرورت دریافت تضمین های تعهدآور از آمریکا و ناتو را که سامانه موشکی آن ها در اروپا علیه توانمندی نیروی هسته ای استراتژیک روسیه هدف گیری نشود، افزایش می دهد. از نظر روسیه، برنامه استقرار پایگاه موشکی در رومانی تا سال ۲۰۱۵، صرف نظر از سیر تحولات چالش های موشکی، حلقه دیگری از زنجیره تاسیسات پدافند موشکی جهانی آمریکاست.

۱٫ سامانه دفاعی موشکی از نگاه غرب

امریکا واقعا چه هدفی از استقرار سامانه دفاعی موشکی در نزدیکی مرزهای روسیه و برانگیختن حساسیت های این کشور دارد؟ زیرا این قضیه طی سال های اخیر تبدیل به موضوعی چالش برانگیز در روابط روسیه با امریکا از یکطرف و در میزان تعاملات روسیه با پیمان ناتو از طرف دیگر شده و همکاری های دو طرف را با چالش های زیادی مواجه کرده است. از طرفی امریکا و ناتو برای جلب اعتماد روسیه از این کشور خواسته اند حتی روسیه در سیستم سپر موشکی غرب مشارکت کند. یکی از عمده ترین اهداف آمریکا از استقرار سامانه موشکی در اروپا، مقابله با تهدید توان موشکی کشورهایی همچون ایران و کره شمالی اعلام شده است؛ اما روسیه با مردود شمردن توجیهات آمریکا در این رابطه، خاطرنشان ساخته که ایران فاقد آن میزان توان موشکی است که بتواند منافع امریکا را مورد هدف قرار دهد و در واقع هدف اصلی روسیه است.

این در حالی است که اخیرا در تاریخ ۱۶/۲/۱۳۹۱ آندرس فوگ راسموسن دبیر کل ناتو در سخنانی در برلین گفت: سامانه موشکی ناتو در اروپا تهدیدی برای امنیت روسیه بشمار نمی رود و از روسیه دعوت می کنیم تا در این پروژه شرکت کند. وی در یک کنفرانس مطبوعاتی تاکید کرد سامانه دفاع موشکی ما به لحاظ فنی علیه روسیه طراحی نشده و به لحاظ سیاسی هم ما هیچ برنامه ای برای حمله به روسیه نداریم و از نظر ما بهترین روش برای روس ها این است تا ضمن مشارکت در این طرح ببینند که سیستم ما علیه آنها طراحی نشده و ما بطور فعال با آن ها همکاری خواهیم کرد. از طرفی، اخیرا آناتولی سردیکف وزیر دفاع روسیه طی سخنانی عنوان نمود گفتگوهای روسیه با امریکا و ناتو درباره این سامانه به بن بست رسیده است. معاون نخست وزیر روسیه نیز چندی بعد در مصاحبه ای اعلام کرد این کشور تنها درصورتی حاضراست به طرح مشترک آمریکا و ناتو در زمینه ایجاد سامانه دفاع ضد موشکی در اروپا بپیوندد، که کشورش شریکی با حقوق برابر در این طرح محسوب شده و در خصوص ایجاد همه پایگاه های پرتاب موشک در سراسر خاک اروپا با آن توافق شود. بنظر می رسد امریکا در خصوص استقرار سامانه دفاعی موشکی در اروپا و ترکیه در صدد است با کمترین هزینه های سیاسی و دیپلماتیک نظر موافق روسیه را جلب کند و علیرغم موضع سخت روسیه بنظر می رسد که امریکا و ناتو به هیچوجه در صدد تحریک روسیه نبوده و سعی دارند با گفتگو و دیپلماسی نگرانی روسیه را برطرف نموده و حتی با روسیه در این خصوص به توافقی دست یابد. امری که تاکنون خیلی مورد استقبال روسیه نبوده است.

روسیه ضمن مخالفت با استقرار سپر موشکی ناتو در اروپا از توانایی کشورش برای خنثی کردن و رهگیری موشک هایی خبر داد که اتحادیه اروپا را مورد هدف قرار داده اند. این در حالی است که در این رابطه، روس ها اقدام به برگزاری کنفرانسی بین المللی دو روزه تحت عنوان بررسی امنیت موشکی قاره اروپا در اوایل ماه مه ۲۰۱۲ در مسکو نمودند که در این کنفرانس حدود ۵۰ کشور جهان بخصوص کارشناسان ارشد نظامی روسیه و ناتو شرکت داشتند. هدف روسیه از این اقدام نشان دادن جدیت خود در برخورد با موضوعی است که امنیت آنرا مورد توجه دارد. در جریان این کنفرانس، دیمیتری روگوزین معاون نخست وزیر روسیه بوضوح تاکید کرد روسیه اجازه استقرار سامانه موشکی سازمان ناتو را در اروپا نمی دهد زیرا این سامانه توازن استراتژیک در منطقه و امنیت مرزهای روسیه را به هم می زند. وی همچنین تاکید کرد هیچ کشوری این اجازه را ندارد که سپر دفاع موشکی را برای احساس مصونیت خود ایجاد کند. این موضوع روسیه بسیار تند و بیانگر نگرانی جدی روسیه از استقرار این سامانه است.

روسیه اصل همکاری با امریکا و ناتو را رد نمی کند ولی چارچوب و نوع همکاری از نگاه مسکو کاملا با نگاه غربی تفاوت دارد. روسیه مایل است در چارچوب همکاری های طرفین، برخی از ایستگاه های ردیابی موشکی روسیه از جمله ایستگاه ردیابی موشکی Don-2NP در منطقه سوفرینو در همکاری با ناتو نیز مورد بهره برداری قرار گیرد. امری که با مخالفت امریکا و ناتو طی ماه های اخیر مواجه شده و تاکید کرده اند که در پی استقرار این سامانه پدافند موشکی بدون همکاری روسیه هستند. روسیه در واقع با این پیشنهاد ضمن تاکید بر همکاری با طرف غربی و با توجه به عدم استقبال امریکا و ناتو مایل است نشان دهد که نگرانی های مشروعی دارد و چنانچه بحث همکاری طرفین مطرح است طبیعیست که برخی از ایستگاه های ردیابی موشکی روسیه نیز می تواند جزئی از این سامانه قرار گیرد و لذا مخالفت غرب با این پیشنهاد، نگرانی روسیه را مشروع می کند.

۲٫ تهدید روسیه به نابودی سامانه دفاعی موشکی

موضع روسیه در خصوص نوع برخورد امریکا روز بروز حالت سخت تر و آشکارتری گرفته است. در این رابطه، نیکلای ماکاروف رییس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه در تاریخ ۱۸/۲/۱۳۹۱ اعلام کرد روسیه حمله نظامی به سامانه موشکی آمریکا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در اروپا را می تواند مورد توجه قرار دهد. وی برنامه های واشنگتن را موجب بی ثباتی در جهان دانست که از طرف دیگر به صورت گسترده ای امنیت استراتژیک روسیه را به خطر می اندازد. ماکاروف حتی اظهار داشت اگر آمریکا و پیمان ناتو با حراست از امنیت خود، امنیت همسایگان و دیگران را تهدید کرده و به آن توجه نکنند ما هیچ راه دیگری نخواهیم داشت جز این که تصمیم مناسب و اقدامات متقابل در مورد آن ها اتخاذ کنیم و اقدامات متقابل مورد نظر ما نه تنها استقرار موشک های اسکندر در منطقه کالنینگراد است، بلکه شامل نابودی قسمت هایی از پدافند سپر دفاع موشکی غرب نیز خواهد شد.

چند روز بعد نیز آناتولی سردیوکوف وزیر دفاع روسیه در تاریخ ۲۱/۲/۱۳۹۱، بار دیگر این تهدید را تکرار کرد و در جمع خبرنگاران اظهار داشت روسیه ممکن است از موشک های تاکتیکی اسکندر برای نابودی اجزای سامانه موشکی آمریکا در اروپا استفاده کند. وی تاکید کرد ما اخیرا در کنفرانس بین المللی سپر موشکی اروپا در مسکو متذکر شدیم که استقرار سامانه پدافند موشکی در اروپا موجب نگرانی ما است. وی در پاسخ به سئوالی که آیا روسیه به تسلیحات جدیدی برای مقابله با سامانه موشکی آمریکا نیاز دارد، اظهار داشت: تسلیحات موجود در روسیه کاملا از عهده حل این معضل برمی آیند و موشک های اسکندر را می توان با موفقیت برای نابودی تسلیحاتی که ممکن است مانع پرتاب موشک های ما شوند، بکار برد. وی در باره نتایج کنفرانس بین المللی سپر دفاع موشکی در مسکو گفت ما در انتظار پیشنهادهای معین طرف آمریکایی در خصوص سپر دفاع موشکی اروپا هستیم. در این راستا، مدودیف رییس جمهوری پیشین و نخست وزیر جدید روسیه نیز در تاریخ ۲۸/۲/۱۳۹۱ اعلام کرد، در صورتی که سامانه پدافند موشکی آمریکا در کشورهای قاره اروپا مستقر شود، روسیه تدابیر متقابلی اتخاذ می کند که از آن جمله استقرار موشک های اسکندر در مرزهای غربی روسیه و خودداری مسکو از نابودی بخشی از تسلیحات تهاجمی استراتژیک خود است.

۳٫ درخواست تضمین های حقوقی

ارائه ضمانت های حقوقی معتبر از سوی امریکا موضوعی است که بدفعات از سوی روسها درخواست شده است. روند چند ساله وقایع نشان می دهد که امریکا تاکنون نتوانسته نگرانی های روسیه را بر طرف کند و از نظر روسیه پیشنهادات ناتو و امریکا به میزان کافی اعتماد برانگیز نیست. با توجه به حساسیت های شدید ایجاد شده در این رابطه و گستره روز افزون آن، امریکا برای جلب توجه روسیه پیشنهاد نموده تا یکسری تضمین های حقوقی در باره ماهیت سامانه موشکی خود در قاره اروپا به روسیه بدهد. این پیشنهاد مورد استقبال روسیه واقع شده و اخیرا وزیر دفاع روسیه عنوان داشته اگر آن ها چنین تضمین هایی را بدهند ما به دیده دیگری به مساله نگاه می کنیم. البته روسیه خواستار طرح موضوع در کنگره امریکا و تصویب موضوع ضمانت حقوقی از سوی کنگره است. این در حالی است که این نوع ضمانت حقوقی در زمینه سامانه دفاعی ضدموشکی در اروپا حساسیت شدید در امریکا ایجاد می‌کند. دولت امریکا به طرف روس اعلام کرد تایید چنین سندی در کنگره این کشور چند ماه پیش از انتخابات ریاست جمهوری، غیرواقعی است. در واقع اوباما شدیدا نگران است که طرح این موضوع در کنگره، با حضور اکثریت جمهوریخواهان، او را در شرایط متزلزلی در کشاکش سنگین با جمهوری خواهان که معتقدند دولت وی از قاطعیت لازم در برابر روسیه برخوردار نیست، بکشاند. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز اخیرا با انتقاد از رویکرد آمریکا در این زمینه گفت: آنها نمی خواهند به روسیه تضمین بدهند که سامانه موشکی آمریکا و ناتو علیه روسیه هدف گیری نمی شود و این موضوع واقعا ما را نگران می کند. حتی می توان گفت بنظر می رسد روسیه متوجه موقعیت دشوار دولت اوباما هست و در واقع بدنبال امتیازگیری از این کشور در مسائل مختلف سیاست خارجی و از جمله در رابطه با سامانه دفاعی موشکی اروپاست.

این در حالی است که روسیه برای خنثی کردن سامانه ضد موشکی امریکا در شرق اروپا از ابزارهای متعددی برخوردار است که عمدتا عباتند از : ابزارها و راهکارهای حقوقی، بین المللی، سیاسی و نظامی. در این میان، تعلیق کاهش نیروهای متعارف در اروپا، خروج از پیمان کاهش تسلیحات استارت و افزایش توان هسته ای روسیه، از ابزراهای نظامی سیاسی در این رابطه روسیه است. به عنوان نمونه، پوتین در واکنش به طرح سامانه پدافند ضد موشکی آمریکا در ۱۴ ژوئیه ۲۰۰۷ با صدور فرمانی، عضویت روسیه در پیمان کاهش نیروهای متعارف در اروپا را به حال تعلیق در آورد. در این میان احتمال آغاز مسابقه جدید تسلیحاتی، می تواند شرایط دشوار و غیرقابل پیش بینی را برای طرفین بوجود آورد. روسیه پیگیری طرح سامانه پدافند ضد موشکی را به معنای تضعیف نظام بازدارندگی در جهان می داند که به ناامن شدن محیط بین المللی خواهد انجامید. مسکو همچنین برپایی سامانه پدافند موشکی در اروپای شرقی را مرز بندی میان اروپا و روسیه از سوی آمریکا می دانند.

دورنمای رخداد

مطالعه و تحلیل روند وقایع نشان می دهد که روسیه مایل نیست در این قضیه کوتاه بیاید و این امر می تواند فضای جدیدی از جنگ سرد را مجددا در روابط روسیه با امریکا بوجود آورد. موضعگیری های شدید مقامات روسی و ادبیات بکار رفته از سوی مقامات روسیه در این رابطه بیانگر بالا گرفتن تنش دوباره در روابط روسیه با امریکا از یکطرف و با پیمان ناتو از طرف دیگر است. بنظر می رسد با قدرت گیری روسیه طی چند سال اخیر و فائق آمدن بر مشکلات سیاسی اقتصادی دهه گذشته، روس ها دیگر حاضر نیستند در برابر امریکا و غرب کوتاه بیایند و حتی می توان عنوان کرد هر چه روسیه از توانایی و اقتدار بیشتری در صحنه داخلی و خارجی برخوردار شود به همان نسبت از موضع سخت تر و انعطاف ناپذیرتری در برابر امریکا برخوردار خواهد شد و این امر ممکن است به یک جنگ سرد دوباره در روابط روسیه با امریکا منجر شود. مگر اینکه امریکا کمی از موضع خود عقب نشینی کند و با دادن تضمین های عینی و ملموس و حقوقی نگرانی های امنیتی روسیه را برطرف نماید.

ولادیمیر پوتین که برای سومین دور بریاست جمهوری روسیه انتخاب شده از موقعیت قوی در برابر امریکا برخوردار است. عدم شرکت پوتین در نشست اخیر سران گروه هشت در مریلند امریکا و اعزام مدودوف نخست وزیر روسیه بیانگر این رویکرد جدید روسیه است. امری که خشم دولت امریکا و شخص باراک اوباما را بدنبال داشت و بمنزله شکستی برای موقعیت جهانی امریکا و رهبری آن بر گروه هشت می باشد. پوتین با ارزیابی شرایط جدید روسیه از یکطرف و مشکلات متعدد امریکا در صحنه داخلی و خارجی، از جمله کسری بودجه عظیم، بدهی های گسترده خارجی، مشکلات اقتصادی و مالی، انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر و موقعیت تضعیف شده اوباما در برابر جمهوریخواهان و کنگره، شرایط جدیدی را در برابر مسکو می گشاید که می تواند برای پوتین نویدبخش باشد. از طرفی چالش روسیه در روابط با امریکا بر سر موضوع هسته ای ایران و وضعیت بشار اسد در سوریه مناسبات این کشور با امریکا را در فضای دشوار و غیر منعطفی قرار داده است. روسیه امروز حاضر نیست در برابر امریکا کوتاه بیاید و سامانه موشکی امریکا در اروپای شرقی و ترکیه بهانه خوبی برای روس ها فراهم کرده تا اقتدار خود را در برابر غرب و امریکایی ها نشان دهند. روسیه نیازمند است به یک توازن جدید در روابط خود با امریکا و غرب برسد و هر یک از موضوعات مهم سیاست خارجی و امنیتی و راهبردی می تواند جایگاه خاص خود را داشته باشد.